Çoraklaşan Şehirler: Nereye Bu Gidiş?

Şehirlerimiz her geçen yıl bir öncekinden daha çoraklaşıyor. Örneğin geçen sonbaharda Konya’yı ziyaret ettiğimde gördüğüm manzara karşısında şoke oldum. Üniversite yıllarımda şüphesiz Konya, daha yeşildi. Örneğin Mevlana türbesinin önünde kocaman ağaçlar ve güllerin bulunduğu; insanların öğlen sıcağında çimenlere oturup veya uzanıp dinlendiği bir alan vardı.

Ancak son ziyaretimde bu yer adeta tanınmaz bir haldeydi.Oradaki ağaç ve çimenlerin sökülüp zeminin beton ile kapatılmasını, canlı çiçeklerin yerine de yapay çiçeklerin kondurulmasını hiç bir mantığa sığdıramadım. Camiden çıkan insanlar güneşin altında o tuhaf beton zemine oturamayacağına göre, “namazı kıl ve git” şeklindeki “fast-food” mantığına sığdırılmış bu manzarayı kendime de izah edemedim.

Bu kötülüğü insan kendi şehrine, insanına neden yapar?

Sadece Konya mı? Iğdır şehir merkezi de aynı durumda. Çocukluğumu geçirdiğim Iğdır’da uzunca bir taş balkonu olan tek katlı evlerin ön bahçesinde çiçekler ve ağaçlar, arka bahçesinde ise her türlü meyve ağaçları vardı. Bölgenin sıcak iklimine uygun yapılmış bu evlerin balkonu ve bahçesi, içeride durmanın dayanılmaz olduğu sıcak yaz günlerinde insanlara serinlik ve huzur verirdi.

Günümüzde artık bu bahçelerin yerinde estetikten ve bir yudum ferahlıktan yoksun apartmanlar duruyor. Üstelik çoğu binanın önünde bir metre bile yeşil alan yok!

Yukarıdaki soruyu tekrarlamak istiyorum:

Bir insan kendine niçin bu kötülüğü yapar?

Her yer aynılaştı, özelliğini kaybetti. Tuhaf bir talan güdüsüyle donanmış halde her yeri betona boğarak çoraklaştırmak…Sonra o betonlarda yaşamanın verdiği sıkıntıya daha fazla dayanamayarak ilk fırsatta kendini rahatlatacak “doğal” alan aramak ve bulunca da oraları da mahfetmek…

En trajik değişimlerden birisi de zavallı Uzun Göl’e yapıldı. Burayı ilk ve son kez 1995 yılında aşağıdaki ilk haliyle görmüştüm. Sonraki yıllardaki değişimi de gözlerimle görmeye dayanamayacak halde.

Uzun Göl: Sol taraftaki resim 1995 yılına ait, diğeri günümüzdeki hali…

Apartmanlarda hapsolmak zorunda kaldığımız bu pandemi döneminde öğrendiğimiz en önemli şeyler, toprağa ayak basma ihtiyacımız ve para uğruna tükettiğimiz o topraktır.

Sonuçta geldiğimiz noktada şehirler “ruhunu” kaybederek, estetikten yoksun “Toki Lego Konutları”nın işgaline uğradı.

Tüm şehirler Tanpınar’ın benzetmesiyle keşke “unutulmuş masal sultanı” olarak kalsaydı. Böylece para uğruna buralara insan eli değmeseydi ve kendi haline bırakılsaydı.