Türkiye'de Merkez Bankası'nın piyasada etkili olan iki önemli adımıyla ilgili olarak seçimlerin ilk turunun geride bırakıldığı geçen hafta önemli gelişmeler yaşandı. Kredi kartı nakit avans ve kuyum harcamalarına yönelik düzenlemenin pazartesi günü getirilmesi ve cuma günü kaldırılması, TL mevduat dönüşüm oranı ek hedefinin ise hala geçerli olmaya devam etmesi gibi adımlar sektörü etkiledi.
TL dönüşüm oranı ek hedefi, bankacılık sektörünü tam anlamıyla alt üst etti. Bankacılık sektörü kaynaklarına göre, uygulamanın devreye alındığı çarşamba günü banka yönetimleri acil toplantılar düzenledi ve nasıl bir yol izleyeceklerine karar vermeye çalıştı.
Bu uygulama, bankaları yüksek faiz vermeye yönlendiriyor ve bunu yapmayan bankaların sabit faizli menkul kıymet alımlarını artırma zorunluluğu doğuruyor. Kaynaklar, bankacılık sektörünün iki zarar arasından birini seçmek için risk analizi yaptığını belirtti.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) haftalık verilerine göre, kur korumalı mevduat büyüklüğü 12 Mayıs itibarıyla 2 trilyon 346 milyar 755 milyon TL'ye ulaştı. Bu, geçen yılsonundan bu yana 931 milyar 452 milyon TL'lik bir artışı temsil ediyor. Kaynaklar, sektörün KKM faizine prim uygulamasının başlamasıyla tüzel kişilerin dövizden dönüşlü KKM hesaplarının daha hızlı arttığına dikkat çekti.
Seçim öncesi 1.5 ayda KKM hesaplarının 31 milyar dolar arttığı ve 119.9 milyar dolara ulaştığı biliniyor. BDDK verilerine göre KKM, toplam döviz ve TL mevduatın yüzde 22.5'ini oluşturuyor. Ancak uzmanlar, KKM'nin döviz endeksli bir hesap olduğunu ve döviz mevduatıyla birlikte değerlendirildiğinde KKM ve yabancı para mevduatının toplam mevduatın yüzde 62.7'sine dayandığına dikkat çekti.
KKM dönüşlerinin son haftalarda yoğunlaştığı belirtiliyor. Seçim öncesi son üç işlem günü ve seçim sonrası ilk hafta, sektörde KKM dönüşlerinin yoğun olduğu ve KKM'den çıkış yapanların dövizlerini talep ettikleri ve bunun da piyasayı sıkıştırdığı ifade ediliyor.
Hesaplamalara göre, her hafta yaklaşık 10 milyar dolarlık KKM vadesi sona eriyor. Geçen hafta bazı büyük bankaların faiz üzerine prim uygulamasını sonlandırdığı belirtiliyor. Bankacılık sektörü kaynakları, Merkez Bankası'nın ek dönüşüm hedefi uygulamasını getirmesinin arkasındaki nedenlerden birinin de bu olduğunu ifade etti.
Merkez Bankası verilerine göre, net uluslararası döviz rezervleri 2.33 milyar dolara, toplam rezervler ise 105.13 milyar dolara geriledi.
Bankacılık sektörü kaynakları, geçen çarşamba günü gelen ek dönüşüm hedefi sonrası sektörün durumunu "Bankacılar perişan. Sektör kriz yaşıyor." şeklinde özetledi. Kaynaklar, bankacılık sektörünün temmuz ayına kadar yoğun bir KKM dönüşü gerçekleştirmesi gerektiğini ve döviz bulma sorununun en büyük gündem maddesi olduğunu vurguladı. Bankacılık sektörü kaynağına göre, sektör yetkililerine döviz bulma sorununu ilettiklerini ve yetkililerin bankalara, "Müşteriye eurobond veya yurtdışı hisse senedi portföyü bozdurun, yurtdışındaki parayı getirterek döviz dönüşümüyle KKM yapmayı başarın" şeklinde yanıt verdiğini iddia etti.
Mevduat kredi faizlerinin yüzde 42 seviyelerine yükseldiğini belirten kaynaklar, aylık ek dönüşüm hedefinin bankacılık sektörünü olumsuz etkilediğini ifade etti. Kamu bankasına yakın bir kaynak ise müşterileri nasıl ikna edeceklerini bilemediklerini ve aylardır tek gündemlerinin KKM ve KKM hedefleri olduğunu belirtti.
Mevduat kredi faizlerinin yüzde 42'ye yükselmesiyle birlikte bankacılık sektörünün kredi verme imkanının kısıtlandığına işaret eden kaynaklar, bankaların risk analizi yapmaya başladığını ifade etti. Yüksek KKM faizi vermenin sektör için zarar olduğu kadar KKM hedeflerinin tutturulamamasının da sektöre zarar verdiğini belirten kaynaklar, şu anda sektörün hangi zararın daha az olacağını ölçmeye çalıştığını dile getirdi.