Çay küstü, fındık küstü, tarım küsüyor…

Türkiye, tarımda bilinmez bir noktaya doğru gidiyor. Geçtiğimiz aylarda çay üreticilerinin gönlünü kıran hükümet, Ağustos ayı hasadına girecek olan fındık üreticilerini de hayal kırıklığına uğrattı. Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) Ağustos ayı hasadından önce levant kalite fındığa 130 TL, Giresun kalite fındığa 132 TL fiyat vermesi üretici üzerinde bir kez daha şok etkisi oluşturdu. Ziraat Mühendisi ve fındık üreticisi Haluk Şensoy, ülkemizde fındık sektörünün mevcut durumunu ve üreticinin yaşadığı zorlukları Millî Gazete’ye değerlendirdi.
Coğrafi olarak tarıma elverişli topraklara sahip olması ve çiftçilerin üretimdeki özverili gayretleri sayesinde ülkemiz tarımsal hasılada Avrupa’da 1’nci konumdayken, dünyada ise ilk 10 ülke içerisinde bulunuyor. Bizatihi Tarım Bakanı’nın açıkladığı tablo böyleyken, hükümetin tarım alanında yürüttüğü yanlış politikalarla bu istatistiğin korunması pek de mümkün görünmüyor. Yüksek maliyetlerle baş edemeyerek toprağına ve tarlasına küsüp üretimi bırakanların sayısı her geçen gün artıyor. Geçtiğimiz aylarda çay üreticilerinin birçoğu çaya verilen taban satış fiyatına itiraz ederek çayı dalında bırakmıştı. Çay üreticilerinin mağduriyeti yetmezmiş gibi fındık üreticisi de mağdur edildi. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) bu ay, levant kalite fındığa 130 TL, Giresun kalite fındığa 132 TL fiyat açıklaması fındık çiftçisini adeta tarıma küstürdü. Ziraat Mühendisi Haluk Şensoy fındık üreticisinin yaşadığı zorluklara ve ülkemizdeki fındık üretiminin çıkmaz noktalarına dair Millî Gazete’ye özel açıklamalarda bulundu.

Ziraat Mühendisi Haluk Şensoy, gazetemize yaptığı açıklamada, “Fındığın esas sorunu 2014 yılında Rekabet Kurumu’nun Oltan Fındık Gıda’nın FERRERO’ya satışını onaylaması ile başladı. Resmi olarak satış gerçekleşir gerçekleşmez FERRERO da fındık piyasasında üstünlüğü ele geçirmiş oldu. Bu satış gerçekleştikten sonra da Türkiye’de hiçbir kurum, kuruluş veya kişi fındıkta maliyet analizi ve rekolte çalışması yapmadı. Ben de bu ülkenin bir mühendisi olarak 7-8 sene önce dertlendim ve tek başıma fındık coğrafyasını gezerek rekolte çalışması ve maliyet analizi yaptım. Bölgede ve fındık üretim çevrelerinde, benim maliyet analizi raporlarım dikkatle takip edilir oldu” ifadelerini kullandı.

Çiftçinin fındık bahçelerine küseceğinin analizini geçen sene yaptığını ifade eden Şensoy, “Geçen sene yaptığım maliyet analizinde 1 kg fındığa 121,5 TL hesapladım. TMO ise geçen sene 82 TL fiyat verdi. TMO bu fiyatı verdi vermesine ama serbest piyasa Eylül ayında 72-73 TL’den üreticiden almaya başladı. Anlayacağınız üzere geçen sene bu zulüm başlamıştı. Bu seneye gelirsek Ziraat Mühendisi Haluk Şensoy olarak yaptığım analiz ve rekolte hesaplamalarında TMO’nun 1 kg fındığa vermesi gereken fiyat Eylül ayının 1’inden itibaren 210 TL olması gerekirdi. TMO ise 1 kg fındığa 130 TL fiyat verdi. Yaptığım analizlerde 1 kg fındığın üreticiye sadece maliyeti 150 TL olarak çıkıyor. Eylül ayının 1’i diye bilerek bastırıyorum çünkü malumunuz ülkemizde yüzde 100 enflasyon var” şeklinde konuştu.

TMO’nun üreticiyi çok mağdur ettiğini ifade eden Şensoy, “Bugün 1 kg fındığa 130 TL fiyat verenler düşünmüyorlar mı? Bugün yerli bir işçi yevmiye olarak 1500 TL alıyor. Dışarıdan gelen bir işçi yevmiye olarak 1100 TL alıyor. Ortalama olarak daldan tutan bir işçinin üreticiye maliyeti; yemeği, konaklaması, dayıbaşı ve servisi derken 2000 TL oluyor. İlaç, gübre, işçilik, nakliye, yetiştirme masrafları derken üreticinin kilogram başına 130 TL’ye kâr etme imkânı yok. Doğu Karadeniz için ayrı bir dipnot geçmek istiyorum. Doğu Karadeniz’de bu bahsettiğim iş kolları tümüyle insan gücü ile oluyor. Diğer bölgelerde makineler ve teknolojik aletlere başvurulabiliyor. Demek istediğim şu ki fındık üreticisi mahsulünü 130 TL’ye sattığında fındık tarımını sürdürebilme şansı yok. Şunu da ifade edeyim, açıklanan fiyat 130 TL ama serbest piyasa şu an 115-120 TL’den alıyor. Fiyatın acilen revize edilmesi gerekiyor. Anlayacağınız üretici kan ağlıyor” dedi.

Fındığın ülkemiz için öneminden bahseden Şensoy, “Fındık üretimi ülkemizin dünyada tekel olduğu bir tarım alanı. Dünyadaki fındığın yarısından fazlasını biz üretiyoruz. Binlerce yıllık Türk kültürü ve mutfağının en özel parçalarından fındığın yetiştirilmesini, işlemesini ve pazarlamasını biz yapamayıp elin oğluna bırakıyorsak dükkânı kapatıp gidelim. Herkes şapkasını önüne koyup düşünsün. Fındık gibi bir ürünü dünyaya sen pazarlayamıyorsun ve bunu yabancı bir firmaya bırakıyorsan düşünmen gerekiyor” diyerek konuştu.