Türk mimarlık tarihinin önemli tarihçilerinden olan Doğan Kuban, dün akşam 95 yaşında hayata gözlerini yumdu. 2019 yılında Cumhurbaşkanlığı Mimarlık Ödülü’ne de layık görülen Doğan Kuban, mimari tarihi açısında imza attığı çalışmalarla biliniyordu. Türkiye'nin mimarlık tarihine önemli katkılar sunan Doğan Kuban'ın hayatı, nereli olduğu ve eserleri merak ediliyor. İşte Doğan Kuban kimdir...
Doğan Kuban 10 Nisan 1926 yılında Paris'te dünyaya geldi. 22 Eylül 2021 yılında İstanbul'da vefat etti.
1949 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'nden Yüksek Mimar olarak mezun oldu. 1952'de aynı kurumun Mimarlık Tarihi ve Rölöve Kürsüsü'ne asistan olarak atandı. Burada, Türkiye'de ilk restorasyon dersini veren Paolo Verzone'nin çevirmenliğini yapmış, sonraları da bu dersi üstlenmiştir.
1953'te Aspendos Tiyatrosu onarımında danışmanlık yapan Kuban, 1953-56 arasında Kapadokya ve Pisidia'daki Antik Çağ ve Hristiyan anıtlarının araştırılmasında Verzone'nin asistanlığını yapmış, 1954'te yeterlilik tezi olarak, Türkiye'de batılılaşmayı ilk kez bir mimarlık ya da sanat tarihi sorunsalı olarak ele alan "Osmanlı Barok Mimarisi Hakkında Bir Deneme" adlı çalışmasını hazırlamıştır. 1954'te İTÜ Mimarlık Fakültesi'nce Rönesans mimarlığının araştırılması amacıyla İtalya'da görevlendirilmiş, yurda döndükten sonra "Osmanlı Dini Mimarisi'nde İç Mekan Teşekkülü - Rönesansla Bir Mukayese" (1958) adlı teziyle doçent unvanını almıştır. 1962-63 Fulbright doktora sonrası araştırma bursuyla ABD'de, Ann Arbor'daki Michigan Üniversitesi sanat tarihi bölümü'nde konuk öğretim üyesi olarak ders vermiş; 1963-64'te Washington DC'deki Dumbarton Oaks Bizans Araştırmaları Merkezi'nde Anadolu'daki Hristiyan Yapıları Kataloğu üzerinde çalışmış, 1966-76 arasında aynı kurumun finanse ettiği İstanbul Kalenderhane Camisi kazısı ve restorasyonunda Cecil Striker'la eşbaşkan olarak proje ve kontrollük çalışmaları yapmış; 1964'te Suriye'de Oleg Grabar yönetimindeki Doğu Kasr-ül Hyr kazısının ilk mevsiminde kazı mimarlığını yürütmüş, yurda döndükten sonra 1965'te "Anadolu Türk Mimarisinin Kaynak Sorunları" adlı teziyle profesör olmuştur.
Öğretim programında "Modern Mimarlık Tarihi"nin ayrıntılı olarak yer almasını sağlayan Kuban, doçentliğinden 1993 yılında emekli oluncaya kadar, sırasıyla İTÜ Mimarlık Tarihi ve Rölöve Kürsüsü, Mimarlık Tarihi ve Restorasyon Kürsüsü ile Restorasyon Ana Bilim Dalı başkanlığı yapmış, 1974-77 arasında da İTÜ Mimarlık Fakültesi dekanlığı görevini üstlenmiştir.
1967'den başlayarak ABD ve Suudi Arabistan'da konuk öğretim üyesi olarak İslam ve Türk Sanatı üzerine ders vermiş, seminerler düzenlemiştir. Kuban, konuk öğretim üyeliklerinin yanı sıra 1963'ten başlayarak, çeşitli ABD eyaletleri, Danimarka, Hollanda, İsviçre, İtalya, Macaristan, Kanada, Pakistan, Sudan, Suudi Arabistan, Mısır, Fas, Endonezya ve Singapur'daki üniversite, müze ve araştırma merkezi gibi pek çok bilim kurumunda konferanslar vermiştir.
1968-72 arasında İTÜ tarafından finanse edilen "Edirne Anıtları Monografik Çalışması ve Alan Araştırmaları" konulu proje ile Edirne sarayı kazısını yürütmüş; 1968-78 arasında Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) Türkiye kolunun kurulması için çalışmıştır. 1974'te İTÜ Mimarlık Fakültesi'ne bağlı Mimarlık Tarihi ve Restorasyon Enstitüsü'nü (MTRE) kuran ve başkanlığını üstlenen Kuban, 1979-80'de Uluslararası İslam Tarihi Sanatı ve Kültürü Araştırmaları Merkezi (IRCICA) başkanı seçilmiş ve merkezin İstanbul'da kurulması çalışmalarını gerçekleştirmiştir. Taç Vakfı (1976), Tarihi Evleri Koruma Vakfı (1977) ve Türkiye Sosyal ve Ekonomik Tarih Vakfı'nın (1991) kurucularından olan Kuban, 1968-81 arasında Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu üyeliği, sonra da aynı kurumda başkanlık yapmıştır. 1978-79'da Kültür Bakanlığı Yüksek Kültür Kurulu üyeliğinde de bulunan Kuban, 1960-61'de "Mimarlık ve Sanat", 1967-70 arasında "Mimarlık" dergileri, 1968-70 arasında da İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Tarihi Bölümü'nün yayımladığı "Anadolu Sanatı Araştırmaları", 1975-81 arasında İTÜ Mimarlık Fakültesi ve Restorasyon Enstitüsü'nün yayımladığı MTRE Bülteni, 1991'den bu yana "İstanbul" dergisi, 1993-95 arasında "Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi" yayın kurulu eş-başkanlığını üstlenmiş; 1983'te O. Grabar'ın yayın yönetmenliğini yaptığı, İslam sanatı ve mimarlığı alanındaki "Muqarnas" dergisinin danışma kurulu üyesi olmuştur.
1979-83 arasında, merkezi Cenevre'de bulunan Ağa Han Mimarlık Ödülü'nde yönetim komitesi üyeliği yapmıştır. 1980'de Pakistan'ın Lahor kentinde düzenlenen "İslam Ülkeleri Koruma" konulu uluslararası kongreye UNESCO uzmanı olarak katılan Kuban, 1986'da Ankara'da düzenlenen 1. Uluslararası Asya-Avrupa Sanat Bienali'nde Türkiye Grubu başkanlığı ve sergi düzenleyiciliği görevlerini üstlenmiştir.Doğan Kuban eserleri, kitapları
Türk Barok Mimarisi Hakkında Bir Deneme, İstanbul, 1954 (An Easy on the Turkish Baroque Arhitecture)Osmanlı Dini Mimarisinde İç Mekan Teşekkülü. Rönesansla Bir Mukayese, İstanbul, 1958 (Space Formation in the Ottoman religious Architecture.A Comparison with Renaissance Architecture)Bir Batı Anadolu Gezisi İzlenimleri, İstanbul, 1961Anadolu-Türk Mimarisinin Kaynak ve Sorunları, İstanbul, 1965 (The Source and Problems of the Anatolian-Turkish Architecture)Türkiye Sanatı Tarihi, İstanbul, 1970; 7. Baskı 1996 (Gerçek Yayınları, 100 Soruda Serisi) (Çağdaş Yayınları) (A History of Art in Turkey)Mimarlık Kavramları, İstanbul, 1973; 4. Baskı 1998 (YEM) (Concepts of Architecture)Muslim Religious Architecture, Part I, Leiden, 1974; Par II, Leiden, 1985 (Iconography of Religions, XXII, 2, 3) (BRILL)Sanat Tarihimizin Sorunlan, İstanbul, 1975; Genişletilerek Türk ve İslam Sanatı Üzerinde Denemeler, İstanbul, 1982; 2. Baskı, 1995 (Arkeoloji ve Sanat) (Essays on Turkish and Islamic Arts)Turkish Culture and Arts, İstanbul, 1985 (BBA)Batıya Göçün Sanatsal Evreleri. Anadolu'dan Önce Türklerin Sanat Ortaklıkları, İstanbul, 1993 (CEM) (Artistic Etapes of the Migration to the West)İzmir ve Ege'den Mimari İzlenimler, (D. Goffman'la birlikte; Çizimler Kaya Dinçer, İzmir, 1994 (Çimentaş, İzmir) (Architectural Impressions from the Aegan and İzmir)The Turkish Hayat House, İstanbul, 1995; Türkçe Çevirisi: Türk Hayatlı Evi, İstanbul, 1995 (Eren, şimdiki hak Eren'de)İstanbul, An Urban History. Byzantion, Constantinopolis, İstanbul, İstanbul, 1996; Türkçe Çevirisi: İstanbul, Bir Kent Tarihi. Bizantion, Konstantinopolis, İstanbul, İstanbul, 1996; İkinci Türkçe Baskısı, İstanbul, 2000 (Tarih Vakfı)Sinan'ın Sanatı ve Selimiye, İstanbul, 1997; 2. Baskı 1998; İngilizce Çevirisi: Sinan's Art and Selimiye, İstanbul, 1997 (Aydın Doğan Vakfı Sosyal Bilimler 1997 Ödülü) (Tarih Vakfı)Kalenderhane in İstanbul. The Building, Mainz, 1997 (With C.L. Striker) (Verlag Philip Von Zaben Gmbh, Mainz)Mimarlık ve Kent Üzerine İstanbul Yazıları, İstanbul, 1998 (YEM) (Architectural and Urban Essays on İstanbul)Divriği Mucizesi, Ortaçağ İslam Bezemesi Üzerine Yorumlar, İstanbul, 1999 (The Miracle of Divrigi, htanbul, 2001) (2nd ed. 2002)Sinan, An Architectural Genius, (Photographs Ahmet Ertuğ), Bern, 1999 (Ertuğ, Borusan)Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu, Kuram ve Uygulama, İstanbul, 2000 (The Architectural Dimensions of Historical Environment, Theory and Practice)Ahşap Saraylar (Kaybolan Kent Hayalleri); Wooden Palaces of the Ottomans, İstanbul, 2001 (YEM)Türkiye'de Kentsel Koruma, Kent Tarihleri ve Koruma Yöntemleri, İstanbul, 2001 (Tarih Vakfı) (Urban Conservation in Turkey, City Histories and Methods of Conservation)Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, İstanbul, 2002 (YKY) (Anatolian Art in the Seljuk Period)Osmanlı Mimarisi,İstanbul, 2007, YEM Yayınları