Maliye dergisinin son sayısında yayımlanan çalışmada, 32 OECD ülkesi üzerinde yapılan ekonometrik analizler neticesinde faiz ve enflasyonun birbirinin nedeni olduğu ortaya kondu.
Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan ve ulusal-uluslararası alanda çok önemli indekslerde yer alan bilimsel hakemli Maliye dergisinin 179. sayısı geçen günlerde yayımlandı. Prof. Dr. İbrahim Halil Sugözü ve Dr. Sema Yaşar tarafından çalışılan “enflasyon ve faiz ilişkisi” ile ilgili bilimsel bir makale de derginin son sayısında yer aldı.

Yapılan çalışmanın temel gayesine ilişkin değerlendirmede: “Çalışmanın amacı, enflasyon ile faiz arasındaki nedenselliğin yönünü tespit etmek ve politika yapıcıların bilimsel veriler ışığında doğru karar almalarına yardımcı olmaktadır. Bu amaçla hem panel veri analiziyle 32 OECD ülkesi incelenmekte hem de nedensellik analizleriyle bu ülkelerde enflasyon ve faiz arasındaki ilişkinin yönü belirlenmektedir. Analizlerin sonucunda Fisher hipotezi ile birlikte özellikle son dönemde dikkat çeken Neo-Fisher etkisinin de test edilmiş olması dolayısıyla literatüre önemli bir katkıda bulunulmaktadır” ifadeleri kullanıldı.

Cumhurbaşkanı ile bazı iktisatçılar arasında “faiz mi enflasyonun nedeni yoksa enflasyon mu faizin nedeni” konusunda bir süredir ciddi bir tartışma yaşanıyor. Yıllardır süregelen ve özellikle son dönemde oldukça sıklıkla dile getirilen faiz- enflasyon tartışmasının kökeninde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yüksek faiz karşıtı söylemleri yer alıyor. Daha önce de yüksek faizden şikâyetler söz konusu olmuş, hatta bu durum Merkez Bankası başkanının bile istifasına neden olarak gösterilmişti. Son dönemde faiz oranlarının yüzde 17’lere kadar tırmanması beraberinde sebep sonuç tartışmasının ateşini de harlamış oldu.

Cumhurbaşkanı’nın sıklıkla kullandığı‘faiz enflasyonun nedenidir’ açıklamalarına karşı bazı iktisatçılar ‘enflasyon faizin nedenidir’ yanıtını veriyor. Bunun dayanağı olarak Fisher hipotezini öne süren iktisatçılar bir anlamda Cumhurbaşkanı’nın açıklamasını bilimsel bulmadıklarını ifade ediyorlar. Fisher hipotezine göre beklenen enflasyon oranlarının yüksek olması, nominal faiz oranlarının da yüksek olarak belirlenmesine neden oluyor. İktisatçı bilim adamlarının büyük bir bölümü çalışmalarında bu hipotezi temel alıyor. Bundan dolayı iktisatçılar iki değişken arasındaki ilişkinin genellikle enflasyondan faize doğru olan yönünü dile getirerek faizden enflasyona doğru bir nedenselliğin olmadığını iddia ediyor.

Yayınlanan çalışmada, mevcut tartışmalardan farklı bulgular elde edildiği ve bulgulara göre faiz ve enflasyonun birbirlerini etkilediği ortaya çıktı. Analiz neticesine göre hem enflasyonun faizin nedeni olduğu hem de faizin enflasyonun nedeni olduğu sonucuna ulaşıldı. Bu durumda mevcut tartışmada her iki tarafın da tek başına enflasyon ve faiz arasındaki nedensellik ilişkisini açıklamakta yanlış olmamakla birlikte eksik oldukları görüldü.

Çalışmada çarpıcı bir sonuç daha elde edildi. Analiz sonuçlarında her iki değişkenin birbirini çok güçlü etkiledikleri ancak enflasyondaki değişimlerin faizi daha güçlü etkilediği ortaya çıktı. Bunun en önemli nedeni olarak araştırmacılar enflasyonun bütün sonuçlarıyla faizi artırdığı ancak faizin enflasyon üzerinde ters yönde de sınırlı bazı etkilerinin olduğunu ortaya koydular.

Çalışmanın sonuç kısmında ise “Uygulanacak para politikaları bu bağlamda ele alınmalı ve her iki değişkenin birbirini aynı yönde etkilediği göz önünde tutularak ekonomik kararlar alınmalıdır. Başka bir deyişle ekonomik karar alıcılar tarafından her iki değişkenden birisi için alınacak herhangi bir karar zincirleme bir etki meydana getirebilecektir” önerisine yer verildi.