Türkiye'nin doğalgaz satın aldığı Rus enerji şirketi Gazprom 2019 yılında doğalgaz fiyatlarında indirime giderken Türkiye zam yaptı.
Gazete Duvar yazarı Mühdan Sağlam, "Gazprom fiyat indiriyor, Türkiye zam yapıyor" başlıklı, 10 Mart tarihli yazısında, zammın sebebinin bütçe açığını finanse etme çabası olduğunu belirtti.
"Türkiye doğalgaza neden sürekli zam yapıyor? Gazprom zamların ardındaki gizli neden mi?" sorularını soran Sağlam, Türkiye'nin 2019’da 45.2 bcm gaz ithal ettiğini ve bu gazın yüzde 33.6’sını Rusya’dan aldığını hatırlattı.
Sağlam, Türkiye'de gaz fiyatlarının artmasıyla ilgili şu yorumu yaptı:
Sağlam, doğalgazın bütçe açığını kapatmada bir kalem haline dönüştüğüne dikkat çekti ve, "Rusya’nın en zor yıllarında neoliberalizmin karargahında hazırlanan reçetelerde “aman halk isyan eder” denerek gaz fiyatları kontrol altında tutulurken, Türkiye’de nasıl bir model uygulanmaktadır ki doğal gaz zammı yapılırken kimsenin eli titremiyor" sorusunu sordu.
"Doğalgaz fiyat politikası konusunda vergi politikalarını incelemesi ve kamu yararı için detaylı aktarımıyla bilinen Dr. Ozan Bingöl, 'vergiyedair' isimli sitesinde aslında bu soruya yanıt veriyor: Uygulanan vergi politikası. Bingöl, doğal gazın Rusya’dan çıkıp evimize ulaşmasına kadar geçen süreçte kazananları şöyle aktarıyor: BOTAŞ’ın kâr marjı, BOTAŞ’ın dağıtım şirketlerinden aldığı sistem kullanım bedelleri, dağıtım şirketlerinin kâr marjı, yüzde 18 KDV, metreküp başına 0.023 lira ÖTV.
Bu noktada doğal gazın üç açıdan çok önemli olduğu görülüyor. Birincisi, BOTAŞ’a sağlanan gelir, ikincisi şirketlerin kârı ve son olarak iki vergi kalemi üzerinden bütçeye sunduğu katkı. 2020 ve 2021’de de doğal gaz zamları pandemiye rağmen sürdü.
Son zamlarla duruma bakmaya devam edelim. 2019’da daha önce 100 lira verdiğimiz gaza 132 lira verdik. 2020’de Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre doğal gazın 1 metreküpüne dönen bedel yüzde 34.7 oranında arttı. Nihayetinde Türkiye, 2021’e de doğal gazda zamla başladı ve bu devam ediyor. Yeni yılın ilk gününde gaza yüzde 1 zam yapıldı. Şubat ve Mart aylarında da aynı şekilde gaza yüzde 1 zam yapıldı. Burada dikkat çekici olan zammın yüzde 1 gibi bir oranda tutularak düşükmüş gibi gösterilmesi, yani toplu olarak zam yapmak yerine zamana yayılıyor."