Klinik psikolog Merve Güçlü, Kahramanmaraş merkezli deprem sonrası çocuklarda meydana gelen travmalara dair gazetemize çok önemli açıklamalarda bulundu. Depremden etkilenen çocuklara nasıl davranılması gerektiğini ifade eden Merve Güçlü, “Şu an korkutucu bir sürecin içindeyiz, ben de çok korktum fakat şu an güvendeyiz ve senin yanındayım mesajını vermek çok önemlidir” dedi.
Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen ve 10 şehrimizde ağır bir yıkım oluşturan iki büyük deprem, yüz binlerce insanımızı etkiledi. Deprem gibi afetler biz yetişkinleri derinden etkilerken çocukların dünyasında da ağır hasarlar oluşturuyor. Klinik psikolog Merve Güçlü, depremin çocuklara nasıl açıklanması gerektiği ve depreme maruz kalan çocuklara nasıl destek olunması gerektiği gibi konularda Millî Gazete’ye çok özel açıklamalarda bulundu.

Merve Güçlü, çocukların yaşlarına göre basit ve doğru bilgiler vermek gerektiğini, her çocuğun yaşına göre depremden etkilenme derecesinin farklı olacağını söylerken deprem sonrası iletişime geçme sorunu yaşayan çocuklarla resim ve oyun yoluyla iletişim kurulması gerektiğini ifade etti. Güçlü, “Çocuğun depremden etkilenme derecesi yaşına bağlıdır. Bu nedenle yaşa göre basit ve doğru bilgiler vermek gerekir. İlkokul dönemindeki çocuklar duygularını ve düşüncelerini ifade edemeyeceği için gece uyku problemleri, ebeveynden ayrılamama, öfke krizleri, alt ıslatma, parmak emme gibi belirtiler gösterebilir. Çocuklar bu süreçten duygusal ve fiziksel anlamda etkilenmektedir. Karşılaştıklarımız arasında endişe, içe kapanma, stres, depresyon, dikkat problemi ve yeme problemi gözükebilmektedir. Bu süreçte çocuklarınızla iletişiminiz çok önemlidir. Eğer çocuğunuz iletişime geçmekte zorlanıyorsa resim veya oyun yoluyla kendini daha kolay ifade eder. Çocuğun kendini ifade edebildiğini görmesi çocuğu rahatlatacaktır” dedi.

Çocukların olaylara yetişkinlerin perspektifinden baktığını söyleyen klinik psikolog Merve Güçlü, bakım verenin tutumunun önemli olduğunu vurguladı. Merve Güçlü, “Çocuklar yetişkinlere göre daha güçlüdür. Özellikle burada en önemli unsur ebeveynlerin ya da bakım veren kişinin baş etme becerisidir. Çünkü çocuklar olaylara kendi perspektifinden değil bakım verenin perspektifinden bakar. Bu süreçte bakım verenin desteği çok önemlidir. Bu süreçte çocuklarınızın duygularını anlamak ve duygular üzerinde konuşmak çocuklara iyi gelecektir” ifadelerini kullandı.

“Deprem bölgesinde olan çocukların ilk ihtiyacının beslenme ve barınma olduğunu unutmamak lazım” diyen klinik psikolog Merve Güçlü, “Sonraki aşamada çocuğun yaşadığı kaygı, suçluluk, korku, umutsuzluk ve çaresizlik üzerinde çalışılmalıdır. Şöyle bir gerçek var ki; sürecimiz uzun, bu yüzden çocuğun yaşına ve ihtiyacına göre hareket etmek çok önemlidir. Çocukların verdiği tepkiler benzer değildir. Bazılarında çok fazla öfke görürüz, bazılarında ise çok fazla kaygı. Bu tür çocuklarda kısa dönemden itibaren psikolojik destek gerekir” şeklinde konuştu.

Çocuklarla sağlıklı iletişimin önemli olduğunu anlatan Merve Güçlü, olayları geçiştirmek yerine çocuğu rahatlatacak tavsiyelerde bulundu. Çocukların güvende hissetmelerinin önemli olduğunu vurgulayan Güçlü, “Çocuklara ‘geçti’ veya ‘bitti’ demek yerine onlarla sağlıklı iletişim kurmak gereklidir. Örneğin, ‘şu an çok korkuyorsun ve eve girmek istemiyorsun, istersen seninle bu durumun resmini çizebiliriz’ demek çocuğu rahatlatabilir. Çocuklar kendilerini sözel olarak ifade etmekte zorlanabilir, bunun yerine oyun yoluyla veya resim yoluyla aktarımını sağlamak, iyi hissettirecektir. Özellikle çocuklar bu süreçte kendilerini suçlayabilir, burada onların suçu olmadığını, bunun bir doğal afet olduğunu açıklamak gerekir. Çocuk için güvende hissetmek ve duymak çok önemlidir” ifadelerini kullandı.

Deprem bölgesinde olmayan çocuklar da depremden etkilendiler. Depremi bizzat yaşamasalar da depreme maruz kalan yetişkin ve çocuklarda ikincil travmalar oluşabilir. Çocuklarda bu tarz ikincil travmaların oluşmaması için uyarılarda bulunan Merve Güçlü, “Öncelikle, çocukların teknolojiye erişimini azaltın, birincil travma olmasa da ikincil travma oluşturmayalım. Özellikle yanlarında detaylı depremle ilgili konuşmaları azaltın. Onlar yetişkinler gibi düşünmüyorlar, bunu unutmayalım. Bu süreçte çocukların empati duygusu yavaş yavaş gelişmesi için deprem bölgesindeki çocuklara yardımlarda bulunmak iyi gelebilir. Yardımlaşmak ve bir şeyler paylaşmak çocuklarda birliği oluşturur” diye konuştu.

Depremi soran çocuklara nasıl cevap vereceğimiz konusu bu süreçte akıllarda soru işareti oluşturuyor. Klinik psikolog Merve Güçlü, deprem hakkında soru soran çocuklara nasıl cevaplar verilmesi gerektiği hakkında şunları dile getirdi: “8-11 yaşın altındaki çocuklar soyut düşünemez. Bu nedenle somut düşünce ile aktarım çocukların daha iyi anlamasına neden olur. Çocuklar deprem sürecinde kendini sorumlu görebilir. ‘Anneme kötü davrandığım için böyle oldu, her şey benim suçum’ gibi algılayabilir. Bu durumda çocuğun anlayacağı şekilde ve yaşına uygun şekilde; oyuncaklar, hikâye ve resim yoluyla anlatılması gerekir. Çünkü somutlaştırmak çocuğun dünyasındaki kaygıyı azaltır, kaygı azalırsa çocuk rahatlar. Örneğin, ‘Deprem nasıl oluyor biliyor musun? Aynı gök gürlemesi gibi yerin altındaki kayalarda sallanabiliyor, bu durum doğal afettir ve herkesi korkutabilir’ gibi açıklamalar yapmak çocuğun dünyasındaki yapbozların doğru şekilde yerleşmesine neden olur. Depremle ilgili çocuğun sorduğu hiçbir soru cevapsız kalmamalı, aksi durumda çocuk sorularının cevaplarını yanlış bulabilir. Burada çocuğa dürüst bir şekilde açıklanmalıdır. Fakat bazen sizi de zorlayan sorular sorabilirler, bu gibi sorularda uzmanlar tarafından araştırmaların devam ettiğini söyleyebilirsiniz.”

Klinik psikolog Merve Güçlü, son olarak, “Deprem, korkulacak bir doğal afettir. Her yetişkin ve çocuk deprem olgusundan korkar. Mesela ‘şu an korkutucu bir sürecin içindeyiz, ben de çok korktum fakat şu an güvendeyiz ve senin yanındayım’ mesajını vermek çok önemlidir. Korkunun bir duygu olduğunu ve bu durumun nasıl baş edilebileceği hakkında fikirler üretebilirsiniz. Bu süreçte çocukların sevdiği kişilerle birlikte olabilmesi ve sarılması gibi fiziksel temas onu güvende hissettirecektir. Bunlar desteklenmelidir. Bu süreçte çocuğa ‘birlikte güvendeyiz’ denilmeli ve hissettirilmeli” değerlendirmelerinde bulundu.
Selime Sümeyye Abatay