Güç ahlakı

Güç ahlakı

“Bu dünya güç istencidir- ve başka hiçbir şey değildir! Ve siz kendiniz de bu güç istencisiniz-- ve başka hiçbir şey değilsiniz!” diyordu Nietzsche. Nietzsche’ye göre insan, güç’ün peşinde koşan bir varlıktır. Güç istenci, varlık doğası’nın en büyük güdüsüdür. Varlık, sadece var olmak için değil daha fazlası olmak için yaşar.

Hayata ve tarihe “Güç İstenci” penceresinden bakınca, Nietzsche’nin bu konuda çok haksız olmadığı görülür. En temel güdü bu mudur ? Bu ayrı bir konu lakin özellikle insan doğasında böyle bir güdü’nün dominant olduğunu inkar edebilirmiyiz?

Kutsal metinler dahi Kabil ve Habil kavgasını insandaki bu güdüye bağlı olarak vurgularlar. Bu nokta-i nazardan bakarsak Kabil, Habil’i güç istenci gerekçesiyle öldürmüştü. Evet, güç istenci insanlık tarihinde ilk kanın ve sonraki katliamların sebebidir.

Thomas Hobbes “ Homo homini lupus” ile özetler insanın bu tabiatını. İnsan insan’ın kurdudur! der. İnsan, insanın kurdu mudur? Sanırım bu yasa, gücünü yönetemeyen bireyler, topluluklar veya uluslar için geçerlidir. İnsan insanın kurdu değil kardeşi olmalıdır. John Locke, insan’ın siyasi tabiatını vurgularken, olması gerekeni söyler belki de.

Lakin tarih boyunca ve bugün, kavimler ve uluslar hep bir güç istenci motivasyonu ile hareket etmişlerdir. Hans Morghnetau’ya göre, beynel minel barış’ın yolu ancak güçler dengesi ile mümkün olur.

Kur’an bize güçsüz olmayı değil ama gücümüzü yönetmeyi önerir. Zaten onurlu bir yaşam ancak böyle mümkün olur. Zira güç duygusu, insan kalbini çepeçevre sarınca insan Hobbes’un da dediği gibi canavarlaşır. Kaldı ki canavar ve diğer yırtıcı hayvanlar ihtiyaçları nispetinde yok ederler lakin insan canavarlaşınca etnik temizlemeler, soykırımlar ve katliamlar yapmaya muktedir olur.

Kur’an’da ki ilk kıssa Kalem suresindedeki “Bahçe Sahipleri” kıssasıdır ki orada vahyin muhtaplarına güç istencinin yönetilmesi önerilir. Vahyin dilinde anlatılan Firavun tiplemesi güç istencini yönetemeyen siyasi liderleri, Karun misali iktisadi patronları, Bel’am ise kalemini güç istenci uğruna satan sözde aydınları sembolize etmektedir.

Dinin emirleri, güç istencini yönetmeye yöneliktir. Namaz ile kişi sınırlı ve muhtaç olduğunu hatırlar. Oruç, hakeza insanın acziyetini iliklerine kadar hissettiği bir dini vecibedir. Nitekim zekat ile kişi güç duygusunu dengeler ve malı üzerinde başkalarının da hakkı olduğunu hatırlar. Cihat, çapulculuk ve toprak işgali değil, adaleti sağlamak için güçsüzün ve haklının yanında olmaktır.

Evet, varlığın içinde bir güç istenci vardır. Lakin insan olmak, bu istenci yönetebilmek ile mümkün olur. Güç ahlakına sahip olan kimseler, hiç bir tehditten korkmazlar ve doğru bilgiye ulaşmak ve ulaştırmak adına gerekirse canlarını dahi verebilirler.

Ne ki çoğu toplumlarda bir çok aydının güç ahlakı sorunu vardır. Ahlaki kopuş, bir toplumun aydınlarında olunca, o toplumun tamamen dejenere olması mukadderdir. Gücün sözüne meydan okuyan ve sözün gücünü önceleyenlere alim denir. Ali Şeriati'nin dilinde bu kimseler "yıldız" olarak vasıflandırılır."At sineği" lakaplı Sokrates, kadim Yunan'ın yıldızlarındandır.

İnsan olmak, güç sahibi olmak değil sahip olduğun gücü yönetebilmek demektir.

Selam ve dua ile