Dikkat! Bu dondurmalar kanserojen

Yiyeceklerin besin değeri, sahip oldukları besin öğelerinin miktarıyla doğru orantılıdır. Yaz aylarında sevilerek yenen dondurma da kolay sindirilebilmesi, vitamin ve mineraller açısından zengin olması, enerji kaynağı olması sebebi ile besleyici bir gıdadır. Peki, nedir dondurmayı haram ve sağlığa zararlı yapan durumlar nelerdir? İşte bu dosyamızda bunları açıklamaya çalıştık. Maalesef günümüzde market raflarında, merdiven altlarında ya da pastanelerdeki dondurmalara bakıldığında bol, ucuz çeşidinin fazla olması beraberinde bir takım sorunları da getiriyor.

Gözünü para hırsı bürümüş bazı sahtekârlar her sektörde olduğu gibi dondurmacılık sektöründe de bulunuyor. Şeker yerine yapay tatlandırıcı, doğal salep yerine suni salep, süt yerine su ve süt tozu, meyve yerine yapay meyve boyası katarak dondurmayı zehir haline getiren bazı üreticiler,  kıvamı tutturmak için de, hayvanların deri ve kemiklerinden elde edilen jelatini (E441) kullanmaktadırlar. Jelatin bilindiği gibi hayvansal bir katkı maddesi… Ülkemizde üretilmesine rağmen jelatinin çoğunluğu maalesef ithal ediliyor ve ithal edilen jelatinin çoğunluğu da domuzdan üretiliyor. İnekten üretilenlerin ise helal kesim olup olmadığı belli değil. Tüm bunlar göz önüne alındığında dondurmada da helallik konusu ortaya çıkıyor.

Dondurmada sadece helallik sorunu yok; diğer taraftan sahtekârlar, sağlık açısından da tehlikeli maddeler içeren dondurmalar üretiliyor. İşte dondurmada kullanılan bazı zararlı katkı maddeleri.
Red 2G Renklendirici (E128): Sentetik kömür katranıdır. Kan hemoglobini ile karışma ihtimali bulunuyor. Çocuklar tarafından kullanılması tavsiye edilmese de dondurma, puding, meyveli veya aromalı yoğurtlarda bulunabilir. Pek çok ülkede kullanımı yasak.
Indigotin, Indigokarmin Renklendirici (E132): Sentetik kömür katranı türevi; yaygın olarak tablet ve kapsüllere eklenir. Ayrıca dondurma, tatlı, fırınlı mamuller, şekerleme ve bisküvilerde kullanılıyor. Bulantı, kusma, yüksek tansiyon, deri döküntüsü, solunum sorunları ve diğer alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Norveç’te kullanımı yasak.
Brilliant Black BN, Black PN Renklendirici (E151): Kömür katranı; tatlılar, balık ezmesi, aromalı sütlü içecekler, dondurma, hardal, marmelatlar, soslar, kekler ve içeceklerde kullanılıyor. Danimarka, Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya, Avustralya, Amerika ve Norveç’te kullanımı yasak.
Betanin Renklendirici (E162): Pancardan elde ediliyor. Bilinen yan etkisi yok fakat alkolle muamele edilmiş olabilir.  

Emilgatör, dondurma teknolojisinde su, yağ ve havanın iyi bir şekilde karışmasını sağlayan, farklı kaynaklardan elde edilen katkı maddeleridir. Dondurmanın hızla erimesini engellemek, daha akıcı olmasını sağlamak ve donma-çözünme kararlılığını düzeltmek için emülgatörlerden yaralanılır. Dondurmanın orijinal emülgatörü yumurta sarısıdır. Ancak bugün iki farklı katkı maddesi kullanılmaktadır. Mono-di-glisiritler E471: Hayvan veya bitki kökenli katı veya sıvı yağların kısmi hidrolizinden elde edilmektedir. Kökeni hayvan olduğunda veya kökeni belirtilmediğinde insanların dondurma yerken dikkatli olmaları gerekmektedir.
Doğal Renklendiriciler: Pancar kökü kırmızısı, siyah havuç, kokusuz paprika, annatto (Bixa orellena bitkisinden elde edilir, kahverengiden kırmızıya kadar renk verebilir). Ülkemizde bazı dondurma markaları çilekli, böğürtlenli ürünlerde renklendirici olarak pancar kökü kırmızısını kullanıyor. Diğer doğal renklendiriciler sentetiklere göre daha pahalı olduğu için ülkemizde tercih edilmiyor… 

Süt, şeker ve sahlep üçlüsü ile yapılanın gerçek dondurma olduğunu, gerçek dondurmada katkı maddesi kullanılmadığını söyleyen yetkililer, katkılı buzların da 'dondurma' adıyla satıldığına dikkat çekiyor. Yetkililer, özellikle açıkta satılan zehirli dondurmalar konusunda uyarıyor. Hilecilerin dondurmaya kattığı katkı maddelerinin yarıdan fazlasının dünyanın birçok ülkesinde yasaklandığı, bunların insan sağlığını tehdit ettiği ifade ediliyor. Uygun ortamlarda yapılması şartı ve besin değerleri düşünüldüğünde, katkısız doğal bir dondurma, süte göre 3-4 kat daha fazla yağ, yaklaşık yüzde 15 daha fazla protein ve 3-4 kat daha fazla karbonhidrat içerir. Aynı zamanda katkısız bir dondurma, kemiklerin başlıca yapıtaşlarından olan kalsiyum ve fosfor yönünden oldukça zengindir. Sütteki kalsiyum ve fosfor miktarı, yapılışındaki yoğunlaşmadan dolayı doğal dondurmada süte göre daha fazla bulunur. (100 gram dondurmada 135 mg kalsiyum bulunurken, sütte bu miktar 115 mg'dır.)

Dondurmadaki haram ve sağlık açısından tehlikeleri ortaya koyduktan sonra, çocukların ve bireylerin sağlıklı dondurma tüketmesi aşamasında piyasada satılan dondurmaların üretimine dikkat etmeli, firmalar sorgulanmalı, helal ve sağlıklı olan dondurmaları özellikle sade sütten yapılmış Maraş dondurmasını tercih edebilirler. Evde doğal olarak dondurma yapmakta mümkün.

Maraş Dondurması, Kahramanmaraş’ta kekik, keven, sümbül ve çiğdem gibi çiçeklerle beslenen keçilerin sütünden yapılır. Maraş Dondurması, üretilen dondurmalar arasında, düşük hacim genişlemesi, kendine özgü hoş lezzeti ve aroması, sakızımsı çiğnenebilen yapısıyla, kar beyazı rengiyle, kolaya erimemesiyle dikkat çeker. Maraş Dondurması yörenin keçi sütünden, salep ve şeker kullanılarak imal edilir. İçerisinde başka bir katkı maddesi bulunmaz.

Osmanlı döneminde de saray mutfağına giren Maraş dondurması yörede Maraşlı Osman Ağa diye bilinen ve Osmanlı saraylarına ve asil konaklarına yabani orkide (salep) satan bir esnaftır. Osman Ağa satış bittikten sonra artan salebi, şeker ve süt karışımı olarak kara gömer. Ertesi gün baktığında, salebin kıvamındaki değişiklik dikkatini çeker; süt, salep ve şeker karışımının yoğunluk kazandığını ve sakız gibi uzadığını görünce Maraş Dondurması doğmuş olur.