Haber: Ali Ekber
Yaklaşık iki yıldır devam eden ekonomik krizin ardından 11 ili etkileyen ve büyük bir yıkıma sebep olan Maraş merkezli depremlerin ekonomik maliyeti ortaya çıkmaya başladı. 13 milyondan fazla insanın etkilendiği afetin üzerinden 40 gün geçerken, şehirlerin yeniden inşası, altyapı çalışmaları, depremzedelere verilen ekonomik destekler ve 11 ilin GSYH’deki yeri gibi başlıkları baz alan ekonomist Erkan Onur Yıldız, “Ortalama 684 milyar TL konut ve altyapı, 44 milyar aile ve kira desteği, ortalama 25 milyar dolar deprem dolayısıyla GSYH kaybıdır. Yani toplam 63 milyar 518 milyon dolarlık bir deprem zararıyla karşı karşıyayız” dedi
6 Şubat tarihinde arka arkaya yaşanan depremlerin üzerinden 40 gün geçti. Afet nedeniyle 48 binden fazla insan hayatını kaybederken 100 binden fazla bina yıkıldı. İktidarın deprem sürecinde ortaya koyduğu politikalar tartışılmaya devam ederken, deprem felaketinin maliyetleri ortaya çıkmaya başladı. Depremin ekonomik maliyeti üzerine çalışma yapan Onur Erkan Yıldız, araştırma sonuçlarını gazetemizle paylaştı. Felaket öncesinde ülke ekonomisine dair konuşan Yıldız, “Deprem öncesinde ekonomimiz zaten ağır bir şekilde darboğazdaydı. Bunu piyasa fiyatlarından dahi anlayabiliriz. Enflasyon ciddi şekilde ülke ekonomisi üzerinde baskı oluşturuyor. Türk Lirası bazında dahi Türkiye oldukça pahalı bir ülke haline geldi. TL kazanıyoruz, dolar olarak harcıyoruz, çünkü fiyatlar dolar üzerinden artıyor. Alım gücü olarak dünyada ciddi şekilde geri sıralara düşmüş bir ülkeyiz” dedi.

Depremin maliyetini hesaplarken kamu tarafından açıklanan verileri baz aldığını kaydeden Yıldız, bahsedilen rakamların ortalama ve tahmini değerler olduğunu belirtti. Yıldız, “600 bin yeni konut maliyetimiz her konutu 100 metrekare olarak hesapladım ve karşımıza çıkan miktar 360 milyar Türk Lirası. 220 bin civarında konutun yeniden inşası veya onarımı için 44 milyar TL. Yeniden iskân ve altyapı maliyetleri ise 160 milyar TL. Enkaz kaldırma işlemleri için 120 milyar liralık bir yükümlülük meydana getiriyor. Toplam ortalama maliyete bakarsak bu Maraş depremlerinin doğrudan ülke ekonomisi üzerinde oluşturacağı ilk yükümlülüktür; 684 milyar TL’ye denk geliyor” ifadelerini kullandı.

İktidarın depremzedelere yönelik açıkladığı yardım paketlerinin ekonomi üzerindeki etkisine ilişkin konuşan Yıldız, hayatını kaybeden depremzedeler için hükümetin ödeyeceği destek rakamı 5 milyar TL. Depremden etkilenen 600 bin aileye verilmesi gereken kira yardımının oluşturacağı maliyetin 33 milyar TL ve 10 bin TL’lik yardım desteğinin ise 6 milyar TL olduğunu belirtti. Ortalama maliyete ilişkin konuşan Yıldız, “ Kahramanmaraş, Hatay ve Adıyaman’ın GSYH içindeki payı yüzde 2,6, yani 24 milyar dolar. Depremden etkilenen 10 ilin GSYH içindeki payı ise yüzde 9,3’tür. Ortalama 684 milyar TL konut ve altyapı, 44 milyar aile ve kira desteği, Ortalama 25 milyar dolar deprem dolayısıyla GSYH kaybıdır. Yani toplam 63 milyar 518 milyon dolarlık bir deprem zararıyla karşı karşıyayız” dedi.

Deprem felaketinin bütçesini karşılayacak bir ekonomik durumun olmadığını kaydeden Yıldız, maliyetlerin karşılanmasının üç yolu olduğunu belirtti. İlk yolun dışarıdan borçlanabileceğini kaydeden Yıldız, Türkiye’nin CDS priminin yüksek olduğunu ve bu yüzden borçlanmanın kısa vadede ciddi bir yük oluşturduğuna işaret etti. Türkiye’nin en kötü borçlanma dönemini yaşadığının altını çizen Yıldız, katma değerli ürünlerin üretilmesi gerektiğini ve tarımsal üretime yönelik yatırımların artırılması gerektiğini kaydetti. Yaşanabilecek İstanbul depremine değinerek sözlerini sürdüren Yıldız, şunları kaydetti: “İstanbul depreminin ne zaman olacağını bilmiyoruz. İstanbul depremi olursa yaptığım çalışma da 10 ilin GSYH toplam büyüklüğü yüzde 9,3’tü, İstanbul’un ise yüzde 30,4’tür. Bu çok ciddi bir orandır. Yani bu ülke ekonomisinin tam olarak iflasa sürükleyecek bir duruma gelebilir.”