Hatay 1921 Ankara Antlaşması ile özel bir yönetim oluşturmak şartıyla Fransız mandasında ki Suriye’ye bırakılmıştı. Fakat Fransa’nın Suriye’den çekilme kararı alması üzerine Türkiye tarafından tekrar gündeme getirildi. Türkiye-Fransa ve Milletler Cemiyeti arasında ki diplomasi trafiği sonunda Türkiye ile Fransa arasındaki antlaşma sağlandı ve bağımsız Hatay Cumhuriyetinin kurulması kararlaştırıldı. 1938 Ağustos’unda seçimler yapılarak Hatay Meclisi açıldı ve böylece 2 Eylül 1938 tarihinde bağımsız Hatay Devleti resmen kuruldu. Aynı gün Cumhurbaşkanı olarak Tayfur Sökmen, Başbakan olarak da Abdurrahman Melek seçildi.

Hatay Devleti, İskenderun Sancağı’nın 7 Eylül 1938’de bağımsızlığını ilan etmesi ile kurulmuş olan Türk devletidir. 29 Haziran 1939 günü devletin yasama organı olan 22 üyesi Türk olan 40 üyeli Hatay Devleti Millet Meclisi’nin aldığı karar gereği Türkiye’ye katılmış ve Hatay ili olmuştur.

HATAY DEVLETİ İCRA HEYETİ

Temsil heyeti: soldan sağa Cemil Yurtman (Adliye), Cemal Baki (Maliye), Abdurrahman Melek (Başbakan), Kemal Alpar (Nafia, Ziraat), Faik Türkmen (Maarif, Sıhhat, Kültür)

1937’de Milletler Cemiyeti kararıyla Hatay sorununun çözümü için kurulmuştur. Devletin kuruluşu Hatay Millet Meclisi’nin 2 Eylül 1938 tarihli kararıyla ilan edilmiştir. Devlet başkanlığına Tayfur Sökmen, meclis başkanlığına Abdülgani Türkmen, başbakanlığa ise Abdurrahman Melek seçilmiştir. Devletin resmî dili Türkçe, ikinci dili ise Fransızca olmuştu ancak Arapça eğitim veren okullar Arapça eğitime devam etmişlerdir. Kuruluş taslağında iç işlerinde bağımsız olarak düşünülmüş; dış ilişkiler, mali ilişkiler, gümrüklerin ve toprak bütünlüğünün Fransa ve Türkiye tarafından denetim ve güvence altına alınmasına karar verilmişti.

HATAY HARİTASI

Hatay Haritası

Bütün karar ve yürütme organları Türk nüfusunun yönetiminde olan devletin statü gereği Fransız Suriye mandasına olan bağımlılığı sorun olmuştur. Bu nedenle, aşama aşama gerçekleştirilen değişikliklerle Türkiye’ye bağlanmaya doğru giden Hatay, II. Dünya Savaşı’nın yaklaşması nedeniyle Fransa’nın da ısrarcı olamamasından ve Fransa’nın Türkiye ile savaşmayı göze alamamasından yararlanarak 29 Haziran 1939’da meclisinin aldığı karar doğrultusunda Türkiye’ye katılmıştır.