Vurgun iddialarında derin sessizlik!

Türkiye’nin Bosna Hersek’ten yaptığı kemiksiz et ithalatında bu yıl fiyatın 10 sent düşmesi, Millî Gazete’nin geçen yıl ortaya çıkardığı 70 sentlik vurgun iddialarını yeniden gündeme getirdi. 70 sentlik vurgun iddialarına yönelik ilgili kurumlardan hiçbir açıklama yapılmazken, bu yıl Bosna Hersek’ten yapılacak kemiksiz et ithalatında, vurgun iddialarının merkezindeki Tareks Hayvancılık devre dışı bırakılırken, ithal edilen kemiksiz etin fiyatının da 10 sent ucuzlaması dikkat çekti.
Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) Bosna Hersek’ten yaptığı et ithalatında çiftçi iştiraki olan Tareks Hayvancılık’ın devre dışı bırakılması vurgun iddialarını yeniden gündeme getirdi. ESK, Bosna Hersek’ten doğrudan şirketler üzerinden 4,50 Euro’dan ithal ederken, geçen yıl Tareks Hayvancılık üzerinden 5,20 Euro’dan ithalat yapılmıştı. Maliyetleri artıran bir unsur olmamasına rağmen ESK’nın 2020 yılında Bosna Hersek’ten ithal ettiği etin kilogram fiyatının 70 sent birden artması vurgun iddialarını gündeme getirmişti. ESK’nın bu yıl Tareks Hayvancılık’ı devre dışı bırakarak, ithal etin maliyetini 10 sent düşürmesi, vurgun iddialarını daha da anlamlı hale getirdi.

Bilindiği üzere Türkiye, ihtiyacı olmadığı halde Bosna Hersek’teki üreticileri desteklemek için bu ülkeden et ithal ediyor. İthal edilen etler doğrudan firmalar üzerinden yapılırken, geçen yıl devreye Tarım Kredi Kooperatiflerinin iştiraki olan Tareks Hayvancılık girmişti. Tareks Hayvancılık’ın devreye girmesinin nedeni de Bosna Hersek’te sözleşmeli üretim yaptırılacak ve bu üretimden elde edilen hayvanlar kestirilerek, Türkiye’ye ithal edilecekti. Böylece Türkiye’nin desteği de doğrudan Bosna Hersekli üreticilere ulaşmış olacaktı. Tareks Hayvancılık, bundan dolayı Bosna Hersek’te bir şirket dahi kurmuştu. Ancak Bosna Hersek’te sözleşmeli üretim modeline geçilemezken, Tareks Hayvancılık da kesimlik hayvanları tıpkı geçmiş yıllarda olduğu gibi doğrudan üreticiden değil belli firmalar üzerinden tedarik ederek Türkiye’ye ithalat yapmıştı.

ESK, geçmiş yıllarda Bosna Hersek’ten eti şirketler üzerinden 4,50 Euro’dan ithal ederken, Tareks Hayvancılık üzerinden yapılan ithalatta fiyatlar birden 5,20 Euro’ya çıkmıştı. Görüleceği üzere Tareks Hayvancılık’ın devreye girmesi sistemde hiçbir değişikliğe neden olmazken, Türkiye’nin ithalat maliyetini kiloda 70 sent birden artırmıştı.

ESK, bu yıl hem ithal etin maliyetinin yükselmesi hem de etin kalitesine yönelik gündeme gelen iddialardan dolayı Tareks Hayvancılık’ı devre dışı bırakarak, Bosna Hersekli bir firma ile anlaşma yaptı. Ancak geçen yıl ithalatın 5,20 Euro’dan yapılması artık Türkiye’nin bu ülkeden yapacağı ithalatta fiyatların da bu şekilde oluşmasına neden oldu. Bundan dolayı geçmiş yıllarda şirketler üzerinden 4,5 Euro’dan sözleşme yapılmasına rağmen bu yıl Bosna Hersekli firma ile ancak 5,10 Euro’dan anlaşma yapılabildi. Sektör yetkilileri geçen yıla göre kiloda 10 sent daha ucuza ithalat yapılsa da Bosna Hersek’ten yapılan ithalatta artık 5 Euro’nun altının görülmesini pek mümkün görmüyor.

* Sonuç olarak, Bosna Hersek’te sözleşmeli üretim yaptırılarak, Türkiye’nin verdiği desteğin doğrudan üreticilere ulaşması için yapılan çalışmadan bir sonuç alınamazken, Türkiye’nin bu ülkeden yaptığı ithalatın maliyeti de yükselmiş oldu. ESK’nın bu yıl yaptığı sözleşme ile kemiksiz eti geçen yıla göre 10 sent daha ucuza ithal edecek olması bile geçen yıl gündeme gelen 70 sentlik vurgun iddialarının yeniden tartışılmasını gündeme getirdi.

Diğer yandan eski AKP Milletvekili Adem Tatlı’nın genel müdürlüğünü yaptığı Tareks Hayvancılık, brusella skandalından dolayı da 10 milyon liranın üstünde zarar etmişti.